REFUGE PROJECT

των Χατζηνικολάου M.A, Ποδιά N. / by Chatzinikolaou M. A., Podia N.

​

 

Η απειλή από εξωτερικούς παράγοντες επιβάλει την ανάγκη για προστασία.

 

Το πολεμικό καταφύγιο, στον Αδάμαντα της Μήλου, κατασκευάστηκε υπό τις διαταγές του γερμανικού στρατού κατοχής, κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για μία εντυπωσιακή, δαιδαλώδη κατασκευή δώδεκα μεγάλων θαλάμων που διακλαδίζονται δεξιά και αριστερά μίας κεντρικής αρτηρίας, κάτω από τον σημερινό οικισμό του Αδάμαντα. Όλη αυτή η αθέατη πλευρά του νησιού που κρύβει μνήμες μιας ιστορίας που όλοι θέλουμε να ξεχάσουμε, έρχεται σε αντίθεση με το κυκλαδικό τοπίο του νησιού και τους παραθεριστές που το επισκέπτονται κατά χιλιάδες την περίοδο του καλοκαιριού.  Αφορμή για την έκθεση refuge project στάθηκε ο ίδιος ο χώρος, καθώς και η έννοια του «καταφυγίου», όχι μόνο με την ιστορική του σημασία αλλά, γενικότερα, με την ανάγκη στις μέρες μας να καταφύγουμε σε ένα μη υπαρκτό χώρο, σε μια επινόηση ενός προσωπικού καταφυγίου που δημιουργεί ο καθένας χωριστά για να αισθάνεται ασφαλής και προστατευμένος.  
Αφετηρία αυτής της προσπάθειας  αποτέλεσε η έρευνά μας αναφορικά με την αρχική χρήση του χώρου και τις ζωντανές μνήμες μέσα από φωτογραφικό υλικό, ιδιωτικές συλλογές, αφηγήσεις – μαρτυρίες ανθρώπων του νησιού, που έζησαν την εποχή εκείνη.
Το αποτέλεσμα της έρευνας αυτής το μοιραστήκαμε με άλλους 17 εικαστικούς καλλιτέχνες, που προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν, «επανακατοικίζοντας» το καταφύγιο μετά από 70 χρόνια, αναδιατυπώνοντας την ανάγκη για «προστασία» από μια ενδεχόμενη απειλή, με έργα in situ.   
Ο κάθε καλλιτέχνης μέσα στο διάστημα μιας εβδομάδας είχε ένα χώρο «ιδιωτικό» μέσα στο καταφύγιο, όπου εκεί εξέλιξε την αρχική ιδέα του έργου του και μοιράστηκε με τους υπόλοιπους όλη την ευθύνη της συγκατοίκησης και της συνύπαρξης, σε έναν κατά τα άλλα «ανοίκειο» χώρο. Πολλά από τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν βρέθηκαν στο νησί. 
Η μορφολογία του ίδιου του χώρου όπως εσοχές, κρύπτες, αδιέξοδες σήραγγες, νερό και άδειες δεξαμενές, αλλά και υλικά που κάθε καλλιτέχνης έφερε μαζί του, καθώς και προσωπικά ντοκουμέντα, αποτέλεσαν το εφαλτήριο για τη δημιουργία των έργων.
Ο επισκέπτης μέσα από αυτή την αθέατη πλευρά του νησιού, έρχεται σε επαφή με την αναζήτηση νέων αχαρτογράφητων χώρων της πραγματικότητας, που δεν μπορούν να φανερωθούν παρά μονάχα με εικαστικά μέσα.