ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
«ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΚΥΜΑ»: ΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
Στις 19 Σεπτεμβρίου του 1922 έφτασε στον Βόλο το μεγάλο «μαύρο κύμα» της Μικρασιατικής Καταστροφής. Είχαν προηγηθεί οι ‘προσωρινά’ μετακινηθέντες από τις περιοχές της Νικομήδειας και της Προύσας, οι «εκ Νικομηδείας» πρόσφυγες, το καλοκαίρι του 1921. Όμως οι πρόσφυγες του 1922 ήταν εκείνοι «που έφυγαν με ‘την ψυχή στο στόμα’ από τη Σμύρνη της τραγωδίας και από τα άλλα παραθαλάσσια λιμανάκια της Ιωνίας. Κρατώντας στο ένα χέρι ένα μπογαλάκι ρούχα και σφίγγοντας με το άλλο τα ανήλικα παιδιά τους, με τα πόδια πρησμένα από την ταλαιπωρία, στα μάτια τους αποτυπωμένες τις εφιαλτικές εικόνες της συμφοράς τους», αναζήτησαν σωτηρία και προστασία στη μητροπολιτική Ελλάδα.Πρώτο μπήκε στο λιμάνι του Βόλου το υπερωκεάνιο ‘Νέα Ελλάς’ με 8000 πρόσφυγες, για να ακολουθήσουν τα πλοία ‘Μιλτιάδης’, ‘Βιθυνία’ και ‘Μαίανδρος’».
Η Θεσσαλία της επόμενης μέρας, 20.09.1922, κυκλοφόρησε με τον τίτλο «ΑΦΙΞΙΣ ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ. Η ΧΘΕΣΙΝΗ ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΜΦΑΝΙΣΙΣ ΤΩΝ», ενώ ο δημοσιογράφος και διευθυντής της εφημερίδας Τάκης Οικονομάκης συμπύκνωσε το δράμα των Μικρασιατών προσφύγων και τα συναισθήματα που προκάλεσε στους γηγενείς η κατάστασή τους, σε ένα μεγάλο δίστηλο άρθρο του με τον ενδεικτικό τίτλο «Το μαύρο κύμα».
Με την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών που συμφωνήθηκε με τη συνθήκη της Λωζάνης (1923), οι λίγοι μουσουλμάνοι που διαβιούσαν στον Βόλο, κυρίως στις συνοικίες Παλαιά και Γύφτικα, έφυγαν τον Αύγουστο του 1924, ενώ έναν μήνα αργότερα ήλθαν στην πόλη άλλοι 4000 πρόσφυγες «ανταλλάξιμοι» από το εσωτερικό της Μικράς Ασίας, οι περισσότεροι από την Καππαδοκία. Ο Βόλος ήταν η θεσσαλική πόλη που δέχτηκε τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων (12.000-13.000). Ο πληθυσμός του Βόλου αυξήθηκε θεαματικά (από 34.000 σε 47.000 περίπου στην απογραφή του 1928), ενώ τα όρια της πόλης μετακινήθηκαν προς τα δυτικά για να συμπεριλάβουν τον ‘συνοικισμό’, τη μετέπειτα Νέα Ιωνία, όπου οδηγήθηκε για εγκατάσταση το μεγαλύτερο μέρος των προσφύγων.
(Δημήτρης Κωνσταντάρας: Αρχείο Θεσσαλικών Μελετών 20, σ. 69-70 και Πολυμέρης Βόγλης: Αρχείο Θεσσαλικών Μελετών 20, σ. 14, τα αποσπάσματα σε επιμέλεια Αγγελικής Νικολάου
